Arethas - Arbeitsbibliographie Arethas - Arbeitsbibliographie

Arethas

Kumultative Arbeitsbibliographie zu Leben und Werk

Marcus Sigismund

Stand: 14.4.2016

Editionen und Übersetzungen:

Blumenthal, Albrecht von (ed.), Arethas von Caesarea: Kommentar zur Offenbarung des Johannes, Deutsche Erstübersetzung, Berlin 2015.

Cramer, John Antony (ed.), Catenae Graecorum Patrum in Novum Testamentum. Vol. VIII: Catena in Epistolas Catholicas, accesserunt Oecumenii et Arethae Comentarii in Apocalypsin, Oxford 1844 (Apk als Faszikel bereits 1840 unter dem Titel: Catena in Epistolas Catholicas, accesserunt Oecumenii et Arethae Commentarii in Apocalypsin).

Donatus, Bernardinus (ed.), Ἐξηγήσεις παλαιαὶ καὶ λίαν ὠφέλιμοι βραχυλογίαν τε καὶ σαφήνειαν τοῦ λόγου ἔχουσαι θαυμαστὴν ἐκ διαφόρων τῶν ἁγιῶν πατέρων ὑπομνημὰτων ὑπὸ Οἰκουμενίου καὶ Ἀρέθα συλλεχθεῖσαι εἰς τὰς τῆς νέας διαθήκης πραγματείας τάσδε. Τοῦ μὲν Οἰκουμενίου εἰς τὰς πράξεις τῶν Ἀποστόλων εἰς τὰς καθολικὰς λεγόμενας ἐπιστολὰς εἰς τὰς Παύλου πάσας. Τοῦ δὲ Ἀρέθα εἰς τὴν Ἰωάννου Ἀποκάλυψιν, Verona 1532.

Florentinus, Maximus (ed.), Aretae Caesareae Cappadociae Episcopi In D. Ioannis Apocalypsim compendiaria explanatio, Basel 1555.

Förstel, Karl (Hrsg.), Schriften zum Islam von Arethas und Euthymios Zigabenos und Fragmente der griechischen Koranübersetzung, Corpus Islamo-Christianum, Series Graeca 7, Wiesbaden 2009.

Henten, Johannes (interprete), Enarrationes vetustissimorum theologorum, in Acta quidem Apostolorum et in omnes D. Pauli ac catholicas epistolas ab Oecumenio: in Apocalypsim vero, ab Aretha Caesareae Cappadociae Episcopo magna cura collectae, Antwerpen 1545.

Migne, Jean-Paul (ed.), S.P.N. Andreae et Caesareae Cappadociae Archiepiscopi Arethae, discipli ejus et successoris, opera omnia, PG 106, Paris 1863.

Morell, F. (ed.), Oecumenii operum et Arethae in Apocalypsin, vol. II: Oecumenii commentariorum in Novum Testamentum, accesserunt Arethae Caesareae Cappadociae episcopi explanationes in Apocalypsin, Paris 1631.

Westerink, Leendert G., Arethae archiepiscopi Caesariensis scripta minora, 2 vols, Leipzig 1968/1972.

 

s.a. unten unter „Werke und Editionen im TLG“

 

Übergreifende Sekundärliteratur zu Arethas

Kougeas, Sokrates B. (Κουγέας Σωκράτης Β.), Καισαρείας Ἀρέθας καὶ τὸ ἔργον αὐτοῦ. συμβολή εις την ιστορίαν της πρώτης αναγεννήσεως των ελληνικών γραμμάτων εν Βυζαντίω, Athen 1913.

Lemerle, Paul, Byzantine Humanism. Notes and remarks on education and culture in Byzantium from its origins to the 10th century, Byzantina Australiensia 3, Canberra 1986 (frz. Orig. Paris 1971).

 

Zusammenfassungen/ Lexikonartikel

Beck, H.G., Art.: Arethas, in: RGG3 1 (1957), 591.

Brennecke, Hanns Christof, Art.: Arethas, in: RGG4 1 (1998), 720.

Heinrici, G., Art.: Arethas, in: RE3 II (1897), 1–5.

Jülicher, Adolf, Art.: Arethas 9, in: PRE II 1 (1895), 675–677.

Krumbacher, Karl, Geschichte der byzantinischen Literatur. Von Justinian bis zum Ende des oströmischen Reiches (527–1453), HdA 9,1, München 1891.

Perria, Lidia, Art. Arethas, in: LThK3 (1993), 955.

Riedinger, H., Art.: Arethas, in: LThK2 (1957), 832

Savvides, A.G./ Mouzakes, S., Arethas of Caesarea, in: Savvides, G.A./ Hendricks (edd.), Encyclopaedic Prosopographical Lexicon of Byzantine History and Civilization, vol. 1, Turnhout 2007, 358–359.

Tinnefeld, Franz, Arethas von Caesarea, in: TRE 3 (1978), 690–692.

Matula, Jozef, Art.: 24. Arethas of Caesarea, in: Lagerlund, Henrik (ed.), Encyclopedia of Medieval Philosophy: Philosophy between 500 and 1500, Heidelberg u.a. 2011, Part 1, pp. 97-99.

 

Sekundärliteratur speziell zur Biographie

Bidez, Joseph, Aréthas de Césarée, éditeur et scoliaste, in: Byzantion IX (1934), 391–408.

Delitzsch, Franz, Wann lebte Arethas, der Ausleger der Apokalypse?, in: ZLThK 24 (1863), 12–16.

Diekamp, Franz, Analecta Patristica. Texte und Abhandlungen zur griechischen Patristik, OCA 117, Rom 1938.

Jülicher, Adolf, Biographische Notizen und Mitteilungen über Moskauer Handschriften des Arethas, in: Göttinger gelehrte Anzeigen 1889, 383–387.

Karayannopulos, Johannes/ Weiß, Günter, Quellenkunde zur Geschichte von Byzanz (324–1453), Wiesbaden 1982, 384, Nr. 295.

Otto, Johann K.Th. von, Über das Zeitalter des Erzbischofs Arethas, in: ZWTh 21 (1878), 539f.

 

Sekundärliteratur zu Hss. und Hss.-Sammlungen bzw. Scholien ebd.

 

Ceporina, Matteo, La lettera e il testo: Areta Ep. 44 Westerink e Marco Aurelio, in: Medioevo greco 11 (2011), 3548.

Δυοβουνιώτη, Κωνσταντῖνος Ι., Η ανέκδοτος ερμηνεία του Μιχαήλ Ακομινάτου εις την Λποκά?.υψιν του Ιωάννου, Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών 5, Αθήναι 1928. σελ. 19-30 [mit ed. der Scholien aus dem Nachlass von Sp. Lambros].

Kougeas, Sokrates B. (Κουγέας Σωκράτης Β.), Νέος κώδιξ του Αρέθα : (Μετά πανομοιοτύπου πίνακος), Athen 1914.

Jülicher, Adolf, Biographische Notizen und Mitteilungen (s.o.)

Luzzatto, Maria-Jagoda, Codici tardoantici di Platone ed i cosidetti Scholia Arethae. In: Medioevo greco 10 (2010), 77–110.

Matthaei, Christian Friedrich, Βίκτωρος πρεσβυτέρου Ἀντιοχείας καὶ ἄλλων τινῶν ἁγίων πατέρων ἐξήγησις εἰς τὸ κατὰ Μάρκον ἅγιον εὐαγγέλιον ex codd. Mosqu. edd., vol. II, Moskau 1775 [dort 210-224 die Ed. der Scholien].

Russo, Giuseppe, Contestazione e conservazione: Luciano nell'esegesi di Areta, Beiträge zur Altertumskunde 297, Berlin – Boston 2012 (zugl. Diss. Bari 1999).

Russo, Guiseppe, Gli scolii di Areta a Luciano. questioni critiche, in: Annali della Facoltà di Lettere e Filosofia/ Bari 55 (2002), 137–161.

 

Sekundärliteratur speziell zum Apk-Kommentar

De Groote, Marc, Die σύνοψις σχολική zum Apokalypse-Kommentar des Arethas. Nebst einem Anhang: Die handschriftliche Überlieferung des Apokalypse-Kommentars des Arethas: in: SE 34 (1994), 125–134.

Schmid, Josef, Die griechischen Apokalypse-Kommentare, in: BZ 19 (1931), 228–254.

Schmid, Josef, Untersuchungen zur Geschichte des griechischen Apokalypsetextes I. der Apokalypsetext des Arethas von Kaisareia, Texte und Forschungen zur Byzantinisch-Neugriechischen Philologie 17, Athen 1936.

Schmid, Josef, Die handschriftliche Überlieferung des Apokalypse-Kommentars des Arethas von Kaisarea, in: Byzantinisch-neugriechische Jahrbücher 17 (1939), 72–81.

Schmid, Josef, Studien zur Geschichte des griechischen Apokalypse-Textes. 1. Teil: Der Apokalypse-Kommentar des Andreas von Kaisareia. Einleitung, MThS 1.1, München 1956.

 

 

 

Sekundärliteratur zu weiteren Schriften des Arethas

Themenblock Islam

Förstel, Karl, Schriften zum Islam (s.o.)

Karlin-Hayter, Patricia, Arethas, Choirosphactes and the Saracen Vizir, in: Byzantion 35 (1965), 455–481.

Sahas, D.J.: Arethas' Letter to the Emir at Damascus: Official or Popular Views on Islam in the Tenth Century Byzantium? in: Patristic and Byzantine Review 3 (1984), 69–81.

Themenblock Politik

Karlin-Hayter, Patricia, Aréthas et le droit d'Asile: à propos d'un article, in: Byzantion 34 (1964), 613–617.

R. Jenkins, R.J./ Laourdas, B./ Mango, C., Nine orations of Arethas from Codex Marc. Grec. 524, in: Byzantinische Zeitschrift 47 (1954), 1–40, repr. in: Jenkins, R.J.H., Studies on Byzantine History of the Ninth and Tenth Centuries, London 1970.

dito, insb. Slaveneinfälle

Kougas, Sokratses B., Ἐπὶ τοῦ καλουμένου Χχρονικοῦ τῆς Μονεμβρασίας, in: Νέος Ελληνομνήμων 9 (1912ׁ), 473-480.

Savides, A.G./ Mouzakes, S., Art.: Arethas of Caesarea, in: die. (edd.), Encyclopaedic prosopographical lexicon of Byzantine history and civilisation, Tourhout 2007, 358f.

dito, insb. Tetragamou

Jenkins, R.J./ Laourdas, B., Eight Letters of Arethas on the Fourth Marriage of Leo the Wise, in: Ἡελληνικά XIV (1956) 293-372, repr. in: Jenkins, R.J.H., Studies on Byzantine History of the Ninth and Tenth Centuries, London 1970.

dito, insb. Ikonoklasmus

Laourdas, B., Αρέθας περί Εικονομαχιας, Θεολ. 25 (1954), 614–622.

 

Hintergrundliteratur

Hunger, Herbert, Die hochsprachliche profane Literatur der Byzantiner: Philologie, Profandichtung, Musik, Mathematik und Astronomie Naturwissenschaften, Medizin, Kriegswissenschaft, Rechtsliteratur, HdA II 12.5, vol. II, München 1978.

Lemerle, Paul, Byzantine Humanism (s.o.)

 

Werke und Editionen im TLG:

 

Epigrammata (Epigr.) - H. Beckby, Anthologia Graeca (AG), 2nd edn., Munich: Heimeran, 1965-1968: 15.32-34.

Fragmenta in epistulam ad Romanos - K. Staab, Pauluskommentar aus der griechischen Kirche aus Katenenhandschriften gesammelt. Münster: Aschendorff, 1933: 653-659.

Fragmenta in epistulam i ad Corinthios - K. Staab, Pauluskommentar aus der griechischen Kirche aus Katenenhandschriften gesammelt. Münster: Aschendorff, 1933: 659-660.

Fragmenta in epistulam ii ad Corinthios - K. Staab, Pauluskommentar aus der griechischen Kirche aus Katenenhandschriften gesammelt. Münster: Aschendorff, 1933: 660-661.

Fragmentum in epistulam ad Hebraeos - K. Staab, Pauluskommentar aus der griechischen Kirche aus Katenenhandschriften gesammelt. Münster: Aschendorff, 1933: 661.

Fragmentum in epistulam ii ad Thessalonicenses - K. Staab, Pauluskommentar aus der griechischen Kirche aus Katenenhandschriften gesammelt. Münster: Aschendorff, 1933: 661.

Scholia Arethae in Cyrilli apologiam xii anathematismorum contra Theodoretum et in Theodoreti impugnationem - E. Schwartz, Acta conciliorum oecumenicorum, vol. 1.1.6. Berlin: De Gruyter, 1928 (repr. 1960): 112-120, 123-125, 127-128, 130-132, 135, 138-143.

Scholia in Aristotelis categorias - M. Share, Arethas of Caesarea's Scholia on Porphyry's Isagoge and Aristotle's Categories [Corpus philosophorum Medii Aevi. Commentaria in Aristotelem Byzantina 1. Athens, Paris, Brussels, 1994]: 131-229.

Scholia in Porphyrii eisagogen - M. Share, Arethas of Caesarea's Scholia on Porphyry's Isagoge and Aristotle's Categories [Corpus philosophorum Medii Aevi. Commentaria in Aristotelem Byzantina 1. Athens, Paris, Brussels, 1994]: 1-130.

Scripta minora (praecipue e cod. Mosq. Hist. Mus. gr. 315) - L.G. Westerink, Arethae archiepiscopi Caesariensis scripta minora, vol. 1-2. Leipzig: Teubner, 1968/1972: 1:1-183, 186-294, 296-340, 342-362; 2: 1-139.